Tăng cường triển khai di dời nhà ven, trên kênh rạch trên địa bàn Thành phố

Nhà dân dọc kênh Đôi, quận 8, TP Hồ Chí Minh. (Ảnh: Quang Định)

Theo Tiến sĩ Dư Phước Tân, chuyên gia của Viện Nghiên cứu phát triển Thành phố, hệ thống kênh rạch trong nội thành TP Hồ Chí Minh có 5 tuyến chính với tổng chiều dài hơn 105km, bảo đảm tưới tiêu cho 14.200ha. Tuy nhiên theo thống kê từ năm 1993 đến nay thì kênh rạch đã bị thu hẹp với việc phát sinh hơn 65.000 căn nhà ven, trên kênh rạch cùng với vấn đề của phát triển đô thị.

Đồng thời, từ năm 1993 đến năm 2020, việc di dời nhà ở ven, trên kênh rạch ở TP Hồ Chí Minh trải qua 5 giai đoạn với khoảng 38.000 căn đã giải tỏa. Như vậy, so với thực tế thì nhìn chung tiến độ di dời là chậm, không đạt.

Về nguyên nhân của những khó khăn khiến cho mục tiêu đặt ra không hoàn thành, các chuyên gia cho rằng, khó khăn lớn nhất đối với các dự án di dời nhà ven kênh là nguồn lực tài chính và công tác tái định cư.

Theo Tiến sĩ Nguyễn Hữu Nguyên, Hội Quy hoạch Phát triển đô thị TP Hồ Chí Minh, ngân sách Thành phố hạn hẹp, trong khi thu hút vốn từ khối tư nhân rất khó khăn vì lợi nhuận không hấp dẫn nhà đầu tư. Bên cạnh đó, quá trình di dời vướng mắc lớn ở khâu thủ tục vì hầu hết nhà trên kênh rạch không có giấy phép, giấy tờ để xác định diện tích làm cơ sở đền bù, tái định cư. Chưa kể thói quen và nhu cầu mưu sinh của người dân ở kênh rạch có từ nhiều năm nên rất khó vận động họ rời đi nếu nơi ở mới không bằng chỗ cũ.

Để đẩy nhanh tiến độ di dời nhà trên, ven kênh rạch, ông Nguyên đề nghị chia nhỏ các dự án để dễ hoàn thành, thay vì đặt ra chỉ tiêu quá lớn. Theo đó, thành phố có thể làm dần từng dòng kênh, hoặc từng đoạn. Ngoài ra, thành phố cũng có thể nghiên cứu phương án cho phép doanh nghiệp được sử dụng một phần mặt bằng giải tỏa ven các kênh rạch thay vì phải chi trả tất cả bằng tiền.

Kênh Nhiêu Lộc - Thị Nghè sau khi được cải tạo, di dời nhà hai bên. (Ảnh: Quỳnh Trần)

Theo Thạc sĩ Vương Quốc Trung (Trung tâm nghiên cứu đô thị và phát triển TP Hồ Chí Minh) để di dời hàng nghìn hộ gia đình cùng với xây dựng các khu tái định cư đòi hỏi nguồn vốn khổng lồ, ngân sách không thể đáp ứng. Ông cũng đưa ra ví dụ cụ thể như muốn giải tỏa 2.600 căn nhà tạm ven bờ Nam Kênh Đôi và xây kè, nguồn vốn cần khoảng 9.000 tỷ đồng. Bên bờ Bắc kênh Đôi cũng cần gần 2.600 tỷ để dời khoảng 1.017 căn nhà lụp xụp. Do đó, theo ông Trung để có tiền di dời nhà ven kênh rạch, thành phố nên đa dạng các nguồn từ Trung ương, nhà đầu tư, vốn vay của các tổ chức tài chính... TP Hồ Chí Minh cũng cần khuyến khích doanh nghiệp tham gia dự án di dời nhà ven, trên kênh thông qua hình thức đối tác công - tư. Trong đó, nhà đầu tư có thể góp vốn vào dự án và thu lợi nhuận thông qua phát triển khu tái định cư mới sau khi di dời...

Còn theo Tiến sĩ Dư Phước Tân, các khó khăn này cần có cơ chế đặc thù để giải quyết. Nhìn vào nghị quyết 98, ông Tân cho rằng Thành phố có thể vận dụng một số điều khoản để tạo nguồn kinh phí đầu tư dự án giải tỏa di dời nhà.

Từ thực trạng di dời nhà trên kênh rạch của TP Hồ Chí Minh, các chuyên gia hi vọng, trong thời gian tới Thành phố sẽ sớm tháo gỡ vướng mắc trong quá trình di dời nhằm tạo lập, chỉnh trang không gian đô thị tốt hơn./..