Toàn cảnh Hội thảo.
Chiều 7/11, tại TP Hồ Chí Minh, Bộ Tài nguyên và Môi trường (TN-MT) tổ chức hội thảo tham vấn dự thảo Thông tư ban hành Quy chế quản lý, sử dụng đóng góp tài chính của nhà sản xuất, nhập khẩu vào Quỹ Bảo vệ môi trường Việt Nam để hỗ trợ tái chế, xử lý chất thải theo hình thức trực tiếp kết hợp trực tuyến.
Phát biểu tại Hội thảo, ông Phan Tuấn Hùng, Vụ trưởng Vụ Pháp chế (Bộ TN-MT) cho biết, để thiết lập cơ sở pháp lý cho việc quản lý, sử dụng đóng góp tài chính hỗ trợ tái chế, xử lý chất thải của nhà sản xuất, nhập khẩu, Bộ TN-MT đang hoàn thiện và sớm ban hành Thông tư ban hành Quy chế quản lý, sử dụng đóng góp tài chính của nhà sản xuất, nhập khẩu vào Quỹ Bảo vệ môi trường Việt Nam để hỗ trợ tái chế, xử lý chất thải.
Dự thảo Thông tư quy định hai cơ chế hỗ trợ tài chính gồm hỗ trợ các hoạt động tái chế và hỗ trợ các hoạt động xử lý rác thải. Trong đó, hỗ trợ hoạt động tái chế chất thải là hỗ trợ chi phí tái chế gồm chi phí phân loại, thu gom, vận chuyển, tái chế sản phẩm, bao bì. Hỗ trợ hoạt động tái chế là hình thức hỗ trợ không hoàn lại thông qua hợp đồng hỗ trợ chi phí tái chế. Đối tượng được hỗ trợ là các doanh nghiệp tái chế tuân thủ pháp luật bảo vệ môi trường. Mức hỗ trợ tài chính cho các doanh nghiệp tái chế được xác định theo khối lượng sản phẩm, bao bì được tái chế. Để được hỗ trợ tài chính, doanh nghiệp tái chế được hỗ trợ phải được đơn vị kiểm toán độc lập xác nhận khối lượng sản phẩm, bao bì được tái chế; không hỗ trợ cho khối lượng sản phẩm, bao bì tái chế từ phế liệu nhập khẩu.
Còn hỗ trợ hoạt động xử lý chất thải gồm hỗ trợ UBND cấp tỉnh, cấp huyện thực hiện các dự án, hoạt động thu gom, vận chuyển và xử lý chất thải rắn, bao gồm: Dự án đầu tư xây dựng, cải tạo các bãi lưu trữ, chôn lấp chất thải rắn sinh hoạt tập trung từ quy mô liên xã; Dự án mua sắm phương tiện, thiết bị thu gom, vận chuyển chất thải rắn sinh hoạt từ quy mô liên xã; Hoạt động thu gom, vận chuyển và xử lý các bãi chôn lấp chất thải tự phát; Thu gom, vận chuyển và xử lý chất thải rắn sinh hoạt tại các khu vực công cộng bị ô nhiễm môi trường; thu gom, vận chuyển, xử lý bao bì thuốc bảo vệ thực vật; Hoạt động phân loại chất thải rắn sinh hoạt tại nguồn.
Việc lựa chọn dựa vào các tiêu chí: Tính cấp thiết của dự án, hoạt động; Phạm vi hưởng lợi từ dự án, hoạt động; Điều kiện kinh tế - xã hội nơi thực hiện dự án, hoạt động; Hiệu quả kinh tế, xã hội, môi trường của dự án, hoạt động; UBND thực hiện dự án theo quy định của pháp luật đối với từng dự án, hoạt động cụ thể.
Dự thảo Thông tư cũng quy định cụ thể nguyên tắc, điều kiện, hồ sơ, quy trình hỗ trợ tài chính cho các hoạt động tái chế, xử lý chất thải, kèm theo các cơ chế giám sát, kiểm tra, kiểm toán việc quản lý, sử dụng nguồn tài chính do nhà sản xuất, nhập khẩu đóng góp hỗ trợ tái chế, xử lý chất thải.
Tại hội thảo đại diện các hiệp hội ngành nghề cho rằng, cần phải cần quản lý minh bạch nguồn tiền của doanh nghiệp đóng góp để tái chế, xử lý chất thải là quan điểm chung của cộng đồng doanh nghiệp về dự thảo Thông tư ban hành Quy chế quản lý, sử dụng đóng góp tài chính của nhà sản xuất, nhập khẩu vào Quỹ Bảo vệ môi trường Việt Nam để hỗ trợ tái chế, xử lý chất thải.
Các Hiệp hội kiến nghị sửa lại Dự thảo cho đúng quy định của Luật Bảo vệ môi trường, Nghị định 08/2022/NĐ-CP nhằm đảm bảo tính hợp pháp, tính thống nhất của Dự thảo và không phát sinh biên chế. Không sử dụng tiền đóng góp của doanh nghiệp sai mục đích, cần quy định rõ ràng cơ cấu tổ chức, quyền hạn, trách nhiệm của Văn phòng Hội đồng liên bộ (gọi tắt là EPR).
Bên cạnh đó, dự thảo chưa có quy định về Hội đồng liên bộ (gọi tắt là EPR), khó thực hiện việc giám sát, sử dụng khoản đóng góp được minh bạch, đúng mục đích. Vì vậy, cần bổ sung quy định về quy chế tổ chức và hoạt động Hội đồng EPR quốc gia trong Dự thảo.
Ông Nguyễn Quốc Dũng - Phó Chủ tịch kiêm Tổng thư ký Hội Doanh nghiệp sản xuất và kinh doanh thuốc bảo vệ thực vật tại Việt Nam, cho rằng, các khoản hỗ trợ theo dự thảo đều theo cơ chế xin-cho, tập trung tại Bộ TN-MT, rất khó khăn cho các tỉnh xa. Các tiêu chí xét duyệt hỗ trợ, mức hỗ trợ chưa được quy định rõ ràng, không có quy định thời hạn phải giải ngân khoản đóng góp của doanh nghiệp để tái chế sản phẩm, xử lý chất thải, nguồn kinh phí quản lý hành chính còn trái với Nghị định 08.
Bà Nguyễn Thị Hồng Minh – Chủ tịch Hiệp hội Thực phẩm minh bạch cho rằng, khi Thông tư được ban hành sẽ có rất nhiều cá nhân, tổ chức nộp hồ sơ xin hỗ trợ. Những khu vực kinh tế xã hội còn khó khăn như ở nông thôn có nhu cầu rất lớn về xử lý rác thải. Đối tượng hưởng lợi vì thế cần mở rộng và bao quát hơn. Đồng thời, đề nghị hoạt động của Hội đồng EPR chủ trì là Bộ TN-MT quản lý nên tổ chức phân cấp; tránh tình trạng chậm trễ giải quyết hồ sơ vì nhu cầu quá lớn, và dễ phát sinh cơ chế xin - cho./.