Đẩy mạnh phân loại rác thải tại nguồn

Lãnh đạo Sở Tài nguyên và Môi trường TP.Hồ Chí Minh cho biết, từ trước đến nay, chương trình chỉ dừng lại ở việc triển khai thí điểm. Từ năm 2018, Thành phố quyết liệt, quyết tâm thực hiện việc phân loại rác tại nguồn. Theo đó, lãnh đạo TP.Hồ Chí Minh đã thực hiện phân cấp cho các quận huyện tự lên kế hoạch, đấu thầu việc phân loại rác tại nguồn phù hợp với tình hình thực tế của từng địa phương. Để có thể thực hiện thành công chương trình này, lãnh đạo các quận huyện phải thực sự quyết tâm, nỗ lực triển khai thực hiện, nắm bắt địa phương mình đang gặp khó khăn ở phân khúc nào, rồi báo cáo về sở để cùng nhau tìm hướng giải quyết.

Chương trình phân loại rác tại nguồn của Thành phố thực hiện thành công sẽ tái chế được 60% tổng lượng rác thải. Điều này giúp làm giảm đáng kể áp lực về diện tích đất để chôn lấp, giảm ngân sách chi cho khâu xử lý rác thải; đồng thời, giảm nguy cơ phát sinh ô nhiễm môi trường do các bãi chôn lấp rác thải gây ra. Từ thực tế cho thấy, chương trình chỉ có thể thành công nếu có sự tham gia của cộng đồng dân cư, đặc biệt là ý thức tự giác của người dân.

Khó khăn lớn nhất của việc kêu gọi thực hiện phân loại rác tại nguồn hiện nay đó chính là ý thức của cộng đồng dân cư. Một khi ý thức chưa thay đổi thì hiệu quả của việc tuyên truyền sẽ không thành công. Nhiều ý kiến của quận huyện cho rằng, cái khó nhất trong công tác thực hiện phân loại rác tại nguồn ở địa phương chính là ý thức của người dân còn hạn chế; mặt khác, các đơn vị thu gom, vận chuyển rác, nhất là lực lượng thu gom rác dân lập chưa đáp ứng được nhu cầu, chất lượng thu gom còn kém, không đảm bảo vệ sinh môi trường nên đã gây ra những bức xúc cho người dân. Do vậy, ngoài việc nâng cao ý thức người dân trong phân loại rác thải trên địa bàn khu dân cư, thành phố cần tập trung đầu tư đồng bộ hệ thống phân loại rác cũng như hệ thống xử lý rác một cách hiệu quả. Các quận huyện cũng kiến nghị thành phố cần hỗ trợ thiết thực hơn cho địa phương. Cụ thể như Ủy ban nhân dân TP.Hồ Chí Minh hỗ trợ lực lượng thu gom rác dân lập, hợp tác xã, bảo hiểm y tế, chính sách hỗ trợ lãi suất vay vốn chuyển đổi phương tiện; sớm ban hành quy định về quản lý các cá nhân, tổ chức thực hiện hoạt động thu gom chất thải rắn sinh hoạt.

Theo phản ánh của nhiều người dân, việc thực hiện phân loại rác thải ở địa phương vẫn còn nhiều bất cập, khó khăn. Chẳng hạn như việc bỏ rác lung tung, không đúng nơi quy định, người dân còn chưa có ý thức cao trong thực hiện. Ông Nguyễn Minh Tuấn, phường Phú Mỹ, quận 7 cho biết, mặc dù địa phương đã triển khai phân loại rác thải được một thời gian, tỷ lệ người dân tham gia cũng khá cao, tuy nhiên, tỷ lệ phân đúng loại rác chỉ đạt 25%, vì mọi người còn lúng túng, chưa phân biệt đâu là rác vô cơ, đâu là rác hữu cơ.

Ở những khu vực khác như quận 9, Thủ Đức, nhất là các địa điểm xa trung tâm, khâu thu gom rác cũng có nhiều bất cập nên ý thức phân loại cũng không cao. Ông Lê Cao Long, người dân quận Thủ Đức cho hay, phương tiện thu gom, vận chuyển rác thải hiện nay còn rất lạc hậu, chủ yếu là xe tự chế, không đảm bảo an toàn vệ sinh khi vận chuyển; lực lượng thu gom, nhất là lực lượng thu gom dân lập, lại là đối tượng không thực hiện tốt việc phân loại rác. Sau khi người dân phân loại cho vào 2 túi ni lông khác nhau thì lực lượng thu gom lại xé tung ra để tìm ve chai rồi lại đổ chung vào một xe. Điều này đã khiến người dân chán nản, không muốn thực hiện tiếp vì họ cho rằng công sức của người dân trở thành công cốc.

Ông Nguyễn Toàn Thắng, Giám đốc Sở Tài nguyên và Môi trường TP.Hồ Chí Minh cho biết, trong kế hoạch giảm thiểu ô nhiễm môi trường giai đoạn 2016-2020, Thành phố đã đề ra chỉ tiêu 100% người dân được tiếp cận thông tin về bảo vệ môi trường; chất thải rắn sinh hoạt được phân loại tối thiểu 2 nhóm, đó là chất thải hữu cơ dễ phân hủy và chất thải còn lại. Tỷ lệ đối tượng thực hiện phân loại đúng quy định đạt tối thiểu 50% đến năm 2020, tăng dần vào các năm tiếp theo và đạt tối thiểu 80% vào năm 2025. Để hoàn thành chỉ tiêu này, bên cạnh các hoạt động thông tin truyền thống hiện nay như phát hành banner, tờ rơi, áp phích để cung cấp thông tin đến người dân thì việc xây dựng phần mềm hướng dẫn phân loại chất thải rắn tại nguồn trên điện thoại thông minh trong thời đại công nghệ số là rất cần thiết để người dân dễ dàng, nhanh chóng tiếp cận thông tin, các hướng dẫn để thực hiện phân loại chất thải rắn tại nguồn.

Quyết tâm phân loại rác thải từ nguồn

Để chương trình đạt kết quả, việc nâng cao ý thức trong cộng đồng dân cư được xem là yếu tố tiên quyết. Ủy ban nhân dân TP.Hồ Chí Minh đề nghị các sở ngành, Uỷ ban nhân dân các quận huyện có kế hoạch tập trung công tác tuyên truyền, vận động, hướng dẫn người dân, hộ gia đình, chủ nguồn thải thực hiện phân loại chất thải rắn sinh hoạt tại nguồn. Theo đó, các sở ngành, Uỷ ban nhân dân các quận huyện và các tổ chức chính trị - xã hội tập trung triển khai phân loại chất thải rắn sinh hoạt tại nguồn tại trụ sở làm việc của các cơ quan hành chính, sự nghiệp, các tổ chức chính trị - xã hội, các điểm sinh hoạt công cộng (khu phố, tổ dân phố, công viên),… chủ động sắp xếp, bố trí các thùng rác, thực hiện việc dán nhãn nhận biết bên ngoài thùng rác để cán bộ, công chức, người lao động, người dân thực hiện phân loại, bỏ rác vào thùng đúng quy định khi có phát sinh. Yêu cầu cán bộ, công chức, người lao động trong đơn vị gương mẫu thực hiện và vận động người thân tham gia phân loại chất thải rắn sinh hoạt tại nguồn tại nơi sinh sống nhằm tạo sức lan tỏa trong cộng đồng, dân cư.

Cùng với đó, Sở Nội vụ Thành phố  rà soát, đánh giá nhân sự phụ trách môi trường của các quận huyện và đề xuất Uỷ ban nhân dân Thành phố phương án bổ sung đủ nhân sự cho công tác quản lý môi trường của thành phố. Sở Tài nguyên và Môi trường hoàn thiện thống nhất các nội dung tuyên truyền, hướng dẫn để cung cấp đến các sở ngành, Uỷ ban nhân dân các quận huyện, các tổ chức chính trị - xã hội, các cơ quan truyền thông,... để tuyên truyền sâu rộng đến người dân. Tăng cường hoạt động của Ban chỉ đạo, tổ giúp việc trong việc tổ chức kiểm tra định kỳ công tác này tại các quận, huyện để kịp thời ghi nhận, hướng dẫn hoặc tham mưu, đề xuất Ủy ban nhân dân Thành phố giải quyết các khó khăn của các quận, huyện để công tác phân loại chất thải rắn sinh hoạt tại nguồn được hiệu quả hơn. Xây dựng kế hoạch kiểm tra, giám sát, đôn đốc, nhắc nhở về tiến độ triển khai phân loại chất thải rắn sinh hoạt tại nguồn trên địa bàn các quận, huyện và các khu công nghiệp, khu chế xuất, khu công nghệ cao. Chủ động trao đổi và tìm kiếm các nhà đầu tư có công nghệ mới xử lý chất thải hữu cơ, đề xuất trình Ủy ban nhân dân Thành phố để đảm bảo từ năm 2020 trở đi, các nhà máy xử lý chất thải của thành phố có công nghệ và đủ công suất tiếp nhận, xử lý hết khối lượng chất thải hữu cơ của chương trình phân loại chất thải rắn sinh hoạt tại nguồn.

Sở Giáo dục và Đào tạo Thành phố đẩy mạnh triển khai công tác phân loại chất thải rắn sinh hoạt tại nguồn trong các trường học trên địa bàn thành phố; nghiên cứu lồng ghép việc giảng dạy các kiến thức, kỹ năng của việc phân loại chất thải rắn sinh hoạt tại nguồn vào các chương trình nội khóa và ngoại khóa, nhằm tạo điều kiện cho học sinh hiểu được ý nghĩa và tích cực tham gia.

Ngoài ra, Ủy ban nhân dân các quận, huyện xây dựng kế hoạch mở rộng phạm vi thực hiện phân loại chất thải rắn sinh hoạt tại nguồn trên địa bàn quận, huyện trong năm 2019. Triển khai sắp xếp, bố trí các thùng rác công cộng phù hợp, thực hiện dán nhãn nhận biết trên nắp và thân thùng rác để người dân, khách vãng lai bỏ rác phân loại vào thùng theo quy định để tạo sự đồng bộ từ nhà đến khu vực công cộng; đẩy mạnh tổ chức sắp xếp hoàn thiện hệ thống thu gom, vận chuyển riêng chất thải rắn sinh hoạt sau phân loại phù hợp với lộ trình mở rộng triển khai; đảm bảo hệ thống thu gom, vận chuyển phải được tổ chức, vận hành đồng bộ trong việc thu gom riêng chất thải hữu cơ và chất thải còn lại của các tổ chức, cá nhân có thực hiện phân loại chất thải rắn sinh hoạt tại nguồn.

Các giải pháp trọng tâm phải hoàn thành trong năm 2019, đẩy mạnh tổ chức, sắp xếp lực lượng thu gom rác dân lập theo mô hình hợp tác xã vệ sinh môi trường hoặc doanh nghiệp có tư cách pháp nhân; hoàn thành việc chuyển đổi các phương tiện thu gom, vận chuyển chất thải rắn sinh hoạt trên địa bàn Thành phố. Tùy điều kiện của từng địa phương mà các quận, huyện có thể tổ chức thu gom, vận chuyển riêng chất thải sau phân loại song song với việc triển khai tập huấn, tuyên truyền, hướng dẫn hoặc chậm nhất đến quý II/2019, Uỷ ban nhân dân các quận, huyện phải tổ chức được hệ thống thu gom, vận chuyển riêng chất thải sau phân loại tại các phạm vi phường, xã trong kế hoạch triển khai trong năm 2019…/.