Ảnh minh họa: CM
Tuy nhiên, việc chậm cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất, quyền sở hữu nhà ở và tài sản khác gắn liền với đất đã làm ảnh hưởng rất lớn đến quyền và lợi ích chính đáng của người dân, gây thiệt hại nặng nề về kinh tế cho người dân, cũng như thất thu ngân sách cho Nhà nước.
Tổng số căn hộ, nhà ở đủ điều kiện cấp Giấy chứng nhận là 335 dự án
Về vấn đề này, Giám đốc Sở Tài nguyên và Môi trường TP Hồ Chí Minh Nguyễn Toàn Thắng cho biết, Đối với dự án phát triển nhà ở thương mại đã được đưa vào sử dụng kể từ ngày Luật Đất đai 2013 có hiệu lực thi hành (từ ngày 01/7/2014) đến ngày 30/4/2023, tổng số dự án tương ứng với tổng số căn hộ/nhà ở đã được đưa vào sử dụng là 25 dự án. Tổng số dự án tương ứng với tổng số căn hộ, nhà ở đủ điều kiện cấp Giấy chứng nhận là 335 dự án, với tổng số căn nhà ở (căn hộ, nhà ở riêng lẻ) là 191.101 căn, trong đó số dự án tương ứng với số căn hộ/nhà ở đã cấp là 110.016 căn và chưa cấp là 81.085 căn.
Đối với dự án phát triển nhà ở thương mại trước ngày 01/7/2014, trong giai đoạn từ 2004 đến trước ngày Nghị định số 15/2013/NĐ-CP ngày 6/02/2013 của Chính phủ về quản lý chất lượng công trình xây dựng được ban hành (có hiệu lực ngày 15/4/2013), việc nghiệm thu theo Luật Xây dựng 2003 và Nghị định số 209/2004/NĐ-CP ngày 16/12/2004 của Chính phủ về quản lý chất lượng công trình xây dựng, do chủ đầu tư tự tổ chức thực hiện, sau khi được kiểm tra và chứng nhận sự phù hợp về chất lượng. Do đó, trong giai đoạn này Sở Xây dựng không có số liệu về việc nghiệm thu hoàn thành công trình nhà ở.
Từ khi Nghị định số 15 có hiệu lực ngày 15/4/2013, có yêu cầu cơ quan quản lý nhà nước về xây dựng kiểm tra công tác nghiệm thu của chủ đầu tư trước khi đưa công trình vào sử dụng. Công tác thống kê số liệu cụ thể cho giai đoạn này gặp nhiều khó khăn, do thẩm quyền tiếp nhận, giải quyết và ký cấp Giấy chứng nhận do nhiều cơ quan nhà nước thực hiện, nên để thống kê chi tiết số liệu cần có sự phối hợp giữa rất nhiều cơ quan. Bên cạnh đó, cách thức lưu trữ, thông tin hồ sơ trong giai đoạn này còn mang nặng tính thủ công (hồ sơ giấy); ứng dụng công nghệ thông tin còn hạn chế, nên việc khai thác dữ liệu gặp nhiều khó khăn. Việc giải quyết hồ sơ cấp Giấy chứng nhận cho người mua nhà tại một dự án diễn ra trong thời gian rất dài (đến nay vẫn còn nhiều dự án mà chủ đầu tư và người mua vẫn tiếp tục nộp hồ sơ), trải qua nhiều thời kỳ quy định pháp luật thay đổi,…
Từ năm 2015 đến 2022, tổng số hồ sơ đã tiếp nhận là 165.716 hồ sơ, đã giải quyết 107.195 hồ sơ, đang giải quyết 58.521 hồ sơ. Qua thống kê kết quả thực hiện 8 năm cho thấy, tình hình hồ sơ tiếp nhận tăng qua từng năm, kết quả đã giải quyết bình quân 107.195 hồ sơ (tỷ lệ khoảng 64,6%); đang giải quyết 58.521 hồ sơ (bình quân 35,4%). Trong đó, năm đầu tiên thực hiện, kết quả giải quyết đạt tỷ lệ khá thấp (chỉ 20,2%, do thời điểm Luật Đất đai mới có hiệu lực và mới thành lập Văn phòng Đăng ký đất đai Thành phố); nhưng 7 năm sau đó đã tăng dần, chiếm tỷ lệ bình quân khoảng 67,3% trở lên, đồng nghĩa tỷ lệ đang giải quyết bình quân khoảng 32,7%.
Giám đốc Sở Tài nguyên và Môi trường TP Hồ Chí Minh Nguyễn Toàn Thắng chia sẻ, Luật Đất đai đã quy định Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất, quyền sở hữu nhà ở và tài sản khác gắn liền với đất là chứng thư pháp lý để Nhà nước xác nhận quyền sử dụng đất, quyền sở hữu nhà ở, tài sản khác gắn liền với đất hợp pháp của người có quyền sử dụng đất, quyền sở hữu nhà ở và quyền sở hữu tài sản khác gắn liền với đất. Công tác cấp Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất, quyền sở hữu nhà ở và tài sản khác gắn liền với đất lần đầu cho tổ chức và cá nhân tại dự án phát triển nhà ở thương mại trên địa bàn TP là một nhiệm vụ chính trị quan trọng, việc triển khai thực hiện hiệu quả sẽ góp phần lớn cho công tác quản lý nhà nước về đất đai; đáp ứng quyền, lợi ích hợp pháp, chính đáng của doanh nghiệp, người dân; qua đó góp nguồn thu cho ngân sách nhà nước, tạo cho doanh nghiệp, người dân thực hiện các quyền người sử dụng một cách có hiệu quả; tránh những khiếu nại, khiếu kiện đông người.
Nhận thức được tầm quan trọng đó, các Sở chuyên ngành đã có nhiều nỗ lực; tập trung nhiều giải pháp, nhất là công tác tham mưu UBND TP ban hành các chương trình, kế hoạch, nội dung chỉ đạo cụ thể; triển khai, quán triệt, hướng dẫn, tổ chức thực hiện công tác cấp giấy chứng nhận; chủ động, kịp thời trong công tác phối hợp sở, ngành; tham mưu, đề xuất, kiến nghị UBND TP, Tổng Cục Quản lý đất đai, Bộ Tài nguyên và Môi trường,… giải quyết các khó khăn, vướng mắc liên quan đến công tác cấp giấy chứng nhận. Qua đó, các nội dung liên quan đến công tác cấp giấy chứng nhận từng bước được tháo gỡ, tạo nhiều thuận lợi, đáp ứng nhu cầu chính đáng, hợp pháp của người dân, tổ chức.
Bên cạnh đó, UBND TP cũng đã chỉ đạo các Sở, ngành tập trung thực hiện việc giải quyết các thủ tục hành chính có liên quan nhằm giải quyết kịp thời, đảm bảo tiến độ; chủ động giải quyết các kiến nghị của các sở, ngành, UBND cấp huyện có liên quan trong xem xét, giải quyết hồ sơ dự án từ khâu lập quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất đến khâu triển khai thực hiện dự án, xác định nghĩa vụ tài chính bổ sung, công tác kiểm tra, thẩm định điều kiện cấp Giấy chứng nhận,…
Với nhiều nội dung, giải pháp và nỗ lực, thời gian qua công tác cấp giấy chứng nhận cho tổ chức và cá nhân tại dự án phát triển nhà ở thương mại trên địa bàn TP đã đáp ứng nhu cầu phát triển nhà ở trên địa bàn TP, giải quyết nhiều dự án, cấp nhiều giấy chứng nhận, qua đó người dân, doanh nghiệp đã phát huy tốt việc thực hiện các quyền chủ sử dụng, góp phần phát triển kinh tế xã hội TP.
Về vấn đề này, Phó Chủ tịch UBND TP Hồ Chí Minh Bùi Xuân Cường cho biết, UBND TP đã chia thành từng nhóm vướng mắc và đề ra biện pháp tháo gỡ, gắn với trách nhiệm cụ thể cho từng sở, ngành. Sở Tài nguyên và Môi trường chủ trì xử lý các vướng mắc về hoàn thành nghĩa vụ tài chính, Chủ đầu tư chậm nộp hồ sơ cấp GCN, loại hình bất động sản mới, nghĩa vụ tài chính bổ sung, dự án đang thanh tra, kiểm tra… Sở Xây dựng trực tiếp giải quyết, tham mưu xử lý các vướng mắc như: Chủ đầu tư vi phạm về pháp luật xây dựng, dự án có đối tượng sở hữu là cá nhân, tổ chức nước ngoài...
Phó Chủ tịch UBND TP Bùi Xuân Cường lưu ý, cần minh bạch thông tin và xử lý vi phạm tại các dự án phát triển nhà ở, đặc biệt là nhóm dự án thế chấp ngân hàng để tránh trường hợp người dân bị lợi dụng, lừa mua nhà rồi gặp khó khăn trong cấp giấy chứng nhận về sau.
Phó Chủ tịch Bùi Xuân Cường nhấn mạnh, UBND TP tiếp thu tất cả các ý kiến đóng góp của đại biểu tại phiên giải trình để có giải pháp cụ thể tháo gỡ khó khăn, vướng mắc nhằm đẩy nhanh tiến độ cấp giấy chứng nhận cho tổ chức, cá nhân và thông tin rộng rãi cho người dân biết quá trình xử lý,.
Giải quyết từng vướng mắc, tồn tại trong công tác cấp Giấy chứng nhận
Giám đốc Sở Tài nguyên và Môi trường Nguyễn Toàn Thắng cho biết, trong thời gian tới TP sẽ thực hiện giải pháp cụ thể để giải quyết từng vướng mắc, tồn tại trong công tác cấp Giấy chứng nhận lần đầu cho tổ chức và cá nhân tại các dự án nhà ở thương mại.
Trình tự thực hiện dự án đầu tư có sử dụng đất được quy định tại Luật Đầu tư và Nghị quyết của Chính phủ chỉ gồm 3 bước chính: (1) Chấp thuận chủ trương đầu tư theo quy định của pháp luật về đầu tư, (2) Thực hiện thủ tục trao quyền sử dụng đất thông qua kết quả đấu giá, đấu thầu và không thông qua đấu giá, đấu thầu, cho phép chuyển mục đích sử dụng đất theo quy định của pháp luật về đất đai và (3) Thực hiện thủ tục về xây dựng theo quy định của pháp luật về xây dựng. Trong đó, việc cấp Giấy chứng nhận được thực hiện 2 lần tại các giai đoạn trao quyền sử dụng đất cho Chủ đầu tư và cấp Giấy chứng nhận cho người mua nhà tại các dự án đã được thẩm định đủ điều kiện cấp Giấy chứng nhận.
Vì vậy, việc xây dựng phương hướng, giải pháp tháo gỡ khó khăn, đẩy nhanh công tác cấp Giấy chứng nhận cho các dự án cần phải gắn với các sở ngành chuyên môn trực tiếp giải quyết công tác này. Do đó, UBND TP sẽ thực hiện chỉ đạo các sở ngành theo từng nhóm vấn đề như sau:
Đối với các vướng mắc liên quan đến Sở Tài nguyên và Môi trường như: (1) Các dự án không có vướng mắc về mặt pháp lý, chỉ chờ xác nhận hoàn thành nghĩa vụ tài chính, (2) Chủ đầu tư dự án chậm nộp hồ sơ đề nghị cấp Giấy chứng nhận, (3) Loại hình bất động sản mới, (4) Dự án phải thực hiện nghĩa vụ tài chính bổ sung, (5) Vướng mắc khác và (6) Các dự án đang thanh tra, kiểm tra và điều tra; UBND TP chỉ đạo Sở Tài nguyên và Môi trường nghiên cứu, xây dựng Kế hoạch thực hiện các giải pháp tháo gỡ 6 nhóm khó khăn, vướng mắc trên để đẩy nhanh tiến độ cấp Giấy Chứng nhận đối với các dự án nhà ở thương mại trên địa bàn TP, trong đó đề ra các giải pháp, thời gian thực hiện, phân công thực hiện và chế độ báo cáo về tiến độ, kết quả thực hiện.
Đối với các vướng mắc liên quan đến Sở Xây dựng như: (1) Chủ đầu tư vi phạm pháp luật về xây dựng, (2) Dự án có đối tượng sở hữu là cá nhân, tổ chức nước ngoài và (3) Dự án có vướng mắc về nghĩa vụ nhà ở xã hội; UBND TP chỉ đạo Sở Xây dựng nghiên cứu, xây dựng Kế hoạch thực hiện các giải pháp tháo gỡ 3 nhóm khó khăn, vướng mắc trên để đẩy nhanh tiến độ cấp Giấy Chứng nhận đối với các dự án nhà ở thương mại trên địa bàn TP, trong đó đề ra các giải pháp, thời gian thực hiện, phân công thực hiện và chế độ báo về tiến độ, kết quả thực hiện, gửi về Sở Tài nguyên và Môi trường để tổng hợp, theo dõi và thực hiện theo quy định.
Cùng quan điểm trên, chủ tịch HĐND TP Nguyễn Thị Lệ cho rằng, công tác giải quyết các vướng mắc liên quan việc cấp giấy chứng nhận tại các dự án phát triển nhà ở thương mại trên địa bàn TP bước đầu đã có sự quan tâm từ phía cơ quan có thẩm quyền, có rà soát, phân loại theo nhóm. Một số nhóm vướng mắc đã có hướng giải quyết và dự kiến được tiến độ thực hiện.
Tuy nhiên, công tác cấp giấy chứng nhận tại các dự án nhà ở thương mại vẫn còn nhiều hạn chế do một số nguyên nhân.
Để tháo gỡ khó khăn, vướng mắc và đẩy nhanh tiến độ công tác cấp giấy chứng nhận cho tổ chức và cá nhân tại các dự án nhà ở thương mại, Chủ tịch HĐND TP đề nghị UBND TP chỉ đạo rà soát tổng thể các dự án phát triển nhà ở thương mại trên địa bàn TP đã được đưa vào sử dụng nhưng chưa được cấp giấy chứng nhận, trong đó xác định rõ những nguyên nhân, vướng mắc và có kế hoạch, lộ trình, thời gian cụ thể để tháo gỡ và xem xét, giải quyết cấp giấy chứng nhận cho người mua theo quy định.
Chủ tịch HĐND TP Nguyễn Thị Lệ cũng đề nghị UBND TP cần có cơ chế theo dõi, đôn đốc và kiểm tra tiến độ thực hiện trong giải quyết các khó khăn, vướng mắc liên quan đến công tác cấp giấy chứng nhận tại các dự án phát triển nhà ở thương mại. Ngoài ra, xem xét trách nhiệm của người đứng đầu các cơ quan, đơn vị trong việc chậm trễ, trì hoãn, kéo dài việc thực hiện các nội dung liên quan.
Thường xuyên kiểm tra, kịp thời phát hiện và xử phạt vi phạm hành chính đối với chủ đầu tư có vi phạm các quy định trong quá trình thực hiện dự án hoặc đề nghị cơ quan có thẩm quyền điều tra, xử lý trách nhiệm hình sự tùy theo mức độ vi phạm theo quy định của pháp luật. Bên cạnh đó, nên có cơ chế hỗ trợ, tạo điều kiện đối với chủ đầu tư có thiện chí, trách nhiệm trong thực hiện thủ tục nộp hồ sơ cấp giấy chứng nhận cho người mua./.